Op een koude januaridag gingen tientallen mensen tegen de grond, omdat er niet was gestrooid: Gemeente aansprakelijk?

In de vroege ochtend van 10 januari 2022 ging het flink mis in de gemeente Hoorn, waar het flink had gevroren. Spekgladde wegen en stoepen zorgden voor tientallen valpartijen, waarbij meerdere inwoners van de Noord-Hollandse plaats botbreuken opliepen. Al snel rees de vraag of de ongelukken niet voorkomen hadden kunnen worden: ‘waarom heeft de gemeente geen zout gestrooid?’ In omliggende gemeenten was dat namelijk wel gebeurd en waren massale valpartijen uitgebleven. Vier inwoners stelden de gemeente aansprakelijk voor hun letselschade. Hoe is dat afgelopen?
Inspanningsverplichting
De gemeente Hoorn is als wegbeheerder verantwoordelijk voor het plegen van adequaat onderhoud aan de openbare wegen binnen de gemeente. Dezelfde verantwoordelijkheid geldt in vergelijkbare gevallen voor andere wegbeheerders, zoals provincies, Rijkswaterstaat, waterschappen en Staatsbosbeheer. Wegbeheerders hebben een inspanningsverplichting om de infrastructuur in een veilige staat te houden. Het kennisplatform CROW helpt ze daarbij, met richtlijnen en adviezen.
Aansprakelijkheid
Indien de wegbeheerder de redelijke maatregelen om de infrastructuur goed en veilig te houden achterwege heeft gelaten, dan heeft zij haar zorgplicht geschonden en is zij aansprakelijk op het moment dat een persoon hierdoor schade lijdt. Dat is geregeld in artikel 6:174 BW. In veel gevallen wordt aansluiting gezocht bij wat er in de CROW-richtlijnen is opgenomen en onderzocht of de wegbeheerder deze richtlijnen al dan niet heeft opgevolgd.
Bewijsmateriaal
Het is aan de eiser van schadevergoeding om te bewijzen dat er sprake was van een gevaarlijke situatie. Daarvoor kan fotomateriaal van de situatie nuttig zijn, gegevens van mogelijk eerdere ongevallen op die bewuste plek en getuigenverklaringen van omwonenden. Wist een wegbeheerder al enige tijd van de gevaarlijke situatie, bijvoorbeeld een gat in de weg, en was er door omwonenden over geklaagd? In zo’n geval kun je op basis van het bewijs tot de conclusie komen dat de gebrekkige staat van de weg voor risico van de wegbeheerder komt.
Causaal verband
Na de vaststelling van de aansprakelijkheid van de wegbeheerder is het nog niet gedaan. Net als in andere letselschadezaken speelt ook de causaliteit een rol: is de opgelopen letselschade een direct gevolg van het ongeval? Alleen wanneer het causaal verband kan worden aangetoond, moet de schade door de aansprakelijke partij worden vergoed.
Gemeente Hoorn niet aansprakelijk
Hoe is het afgelopen in de zaak van het bovenstaande voorbeeld in Hoorn? In een deelgeschilprocedure is vorige maand door de rechter bepaald dat de gemeente niet aansprakelijk is. De rechtbank is van mening dat de gemeente al het nodige heeft gedaan om de weerssituatie te monitoren, maar werd verrast door plotselinge gladheid. Daarom was er sprake van overmacht, aldus de rechter. Achteraf bezien had het mogelijk anders gekund, maar dat is onvoldoende om te concluderen dat het ook anders had gemoeten. Daarom is de gemeente volgens de rechter niet aansprakelijkheid voor de schade die de inwoners hebben opgelopen.